Beste leden, onze sponsor Goessens Podologie wil graag wat informatie delen met jullie en gaat regelmatig op deze site artikelen plaatsen over zijn vakgebied podologie.
Sportschoeisel.
Deze informatie heeft tot doel duidelijkheid te verschaffen over de relatie sportschoeisel en blessures. De schoenen spelen een niet onbelangrijke rol in het ontstaan, het in stand houden van blessures en bij de preventie van (recidive) klachten. Er komen steeds meer modellen tennis en hardloopschoenen. Deze ontwikkeling brengt voordelen en nadelen met zich mee. Naast het voordeel dat men de schoenkeuze redelijk kan afstemmen op de functionele benodigdheden van het individu, is deze keuzemogelijkheid tevens een nadeel. Wanneer een sporter zelfstandig een keuze maakt, is de kans op een minder geschikt paar schoenen groot. Hierdoor neemt de kans op klachten en blessures toe. Externe factoren en aangeboren of met de tijd verworven onvolkomenheden van het menselijk lichaam kunnen de belastbaarheid van het lichaam negatief beïnvloeden. Stoornissen in het bewegingsgedrag van voeten en onderbenen zijn gelokaliseerd in structuren die een bio-mechanische relatie onderhouden met de plaats waar de betrokkene zijn klachten waarneemt. Deze onvolkomenheden kunnen gecorrigeerd worden. Dit is NIET mogelijk door alléén gebruik te maken van een paar standaard sport/schoeisel die via “universele” leesten ontworpen zijn, waar bepaalde functionele eigenschappen aan zijn ingebouwd, maar een "perfecte" pasvorm en een paar “Hybridische (sport) zooltjes” kunnen er voor zorgen dat voor ieder voet/type het blessureleed vermindert kan worden. M.a.w. door een bepaald type of merk tennis/schoenen af te stemmen op het individu, is helaas niet mogelijk, omdat ieder individu een ander voet/vorm en voet/type (platvoeten, holvoeten, knikvoeten, spreidvoeten doorgezakte voeten enz…) heeft. Dus een paar confectie tennisschoenen of sportschoenen inclusief een paar “Hybridische sport zooltjes” zorgen er voor dat de pasvorm optimaal op het individu is afgestemd. Allround/podoloog en Schoen/adviseur Will Goessens is de uitvinder van de “Hybridische/zooltjes. Hij is in staat om alle tennisschoenen en/of sportschoenen te voorzien van deze aanpassing, waardoor veel blessureleed verbeterd of vermindert kunnen worden.
Functionele eigenschappen van sportschoeisel.
Functionele eigenschappen zijn die eigenschappen van de schoenen, die de functie van het houding en bewegingsapparaat beïnvloeden. Tegenwoordig bestaat er voor elke sport specifieke schoenen, zelfs voor darten en wildwater kanoën ! Er bestaat dus behoefte aan veel verschillende soorten tennis, voetbal of hard/loop schoenen. Het gaat te ver om elk type sportschoenen apart te behandelen, daarom zal in dit artikel de aandacht beperkt blijven tot schoeisel voor tennis en hardlopen. De diversiteit aan modellen is zeer groot. Het is voor iemand, die zich er niet regelmatig mee bezighoudt, zeer moeilijk een juiste paar schoenen keuzes te maken. Om een verantwoorde keuze te maken, kan men zich laten adviseren door een allround/podoloog en/of schoen/adviseur van Goessens-Podologie die de kennis heeft v.w.b. sport/blessures, bio/mechanica en schoeisel. Wanneer onze allround/podoloog weet waarvoor de sport/schoenen dienen en weet op welke ondergrond er gesport wordt en weet welk voet/type de sporter (ster) heeft, dan kan hij snel advies geven welk type sport/schoenen het geschikts zijn voor het individu. Het zal altijd zo blijven dat na het sporten zal blijken of dit de juiste keuze is geweest. Stel dat het niet de juiste keuze is geweest, dan kunnen kleine eventuele irritatie van de tennisschoenen of sportschoenen eenvoudig aangepast worden d.m.v. hybridische sport zooltjes aan te passen. Wees bewust van het feit dat verandering van schoenen en zooltje klachten kan provoceren doordat het belastingpatroon altijd iets verandert.
Een aantal basiseigenschappen waaraan de sportschoenen zouden moeten voldoen, vanuit het oogpunt van het individu is:
Ø Een stevige hielkap (contrefort), die het hiel/been (calcaneus) goed omsluit om te veel kantelingen van de achter/voet in de schoenen te stabiliseren.
Ø De hielkap moet ook gemodelleerd zijn naar de hiel/vorm (er zijn smalle, slanke hielvormen en brede, bolle hielvormen).
Ø De achter/partij moet torsie/stijf (draaiing/stijf) zijn t.o.v. de voorpartij.
Ø Het buigpunt (ballijn) van de sportschoenen moeten overeenkomen met het buigpunt (afwikkeling) van de voeten.
Ø Het verschil van de loopzool tussen de achter/partij en voor/partij ongeveer 1 t/m 3cm. M.a.w. de hakhoogte zal moeten overeenkomen met het voet/type (platvoettype +/- 1 cm. normaal voettype +/- 2 cm en een holvoettype +/- 3 cm. hakhoogte verschil).
Ø Een doorlopende zool (slee/model) geeft de schoenen meer stevigheid en stabiliteit tijdens het staan en lopen. Een onderbroken of geknepen, smalle geleng betekent stabiliteit verlies ter hoogte van de middenpartij (het geleng).
Ø Goede ventilatie. Overmatige zweetproductie geeft meer kans op ontstaan van schimmelinfecties of blaarvorming. Goed ventilerende schoenen geven minder neiging tot transpiratie.
Ø Het standaard binnen zooltje van de huidige sportschoenen bieden in de meeste gevallen geen extra steun of stabiliteit en heeft slechts een polsterende functie. De bodem van de schoenen zijn verder vlak. De welvingen van de voeten kunnen eenvoudig wegzakken. Wanneer dit overmatig gebeurt zullen de blessures zich snel aanbieden. Daarom altijd de confectie/standaard binnenzool vervangen door een paar individuele hybridische sport zooltjes”.
Veldschoeisel.
De belangrijkste voorwaarde van veldschoeisel is de optimale grip op het veld gecombineerd met minimale draaiweerstand. Dit wordt verzorgd door het gebruik van een grof of fijn profiel. De condities van het sportvelden kunnen sterk variëren; de veldschoen producent heeft hier naar behoefte op ingespeeld. Er bestaan vele soorten profielen; vele kleine of weinig grote profielen. enz.
De multi noppen schoenen.
Dit type (tennis of voetbal) schoenen worden ook wel turf, gravel en kunstgrasschoen genoemd. Deze schoenen kenmerken zich door de vele kleine noppen voor maximale houvast op het kunstgrasveld in combinatie met de mogelijkheid de schoenen te kunnen roteren bij explosieve draai en keerbewegingen. Bij te veel grip wordt het risico een gewricht te verdraaien groter. Dankzij de tussen/zool wordt de schokbelasting gedempt en is de hakhoogte ongeveer 1,2 cm. Dat zijn twee eigenschappen die het blessurerisico verkleinen. Vele kunstgrasschoenen hebben echter een brede hiel/kap (contrefort), hierdoor heeft het hiel/been (het hiel/been draagt 60% van ons lichaamsgewicht) veel ruimte om te kantelen. Aangezien het overgrote deel van de kunstgras schoenen gemaakt zijn voor mannelijke voeten, kan dit voor dames een groot nadeel zijn. Het is raadzaam daarop te letten bij de aanschaf van een paar kunstgrasschoenen. Ondiepe schoenen hebben hetzelfde nadeel: het hiel/been wordt niet goed omvat. Voor een voetballer is dit echter een voordeel omdat het de enkel maximale bewegingsvrijheid geeft waardoor de bal beter gecontroleerd kan worden. Een breed zooloppervlak geeft stabiliteit, een nadeel hiervan is dat de schoenen zwaarder roteert en rechtop blijft staan wanneer men bijvoorbeeld een side/step maakt. Smallere schoenen bewegen makkelijker mee, maar staat minder stabiel. De optimale breedte zit er tussen in en is zeer persoonlijk. De sport die beoefend wordt, het voet/type en de zwakke schakels die aanwezig zijn voor blessures zijn voor de optimale breedte van groot belang. De Multi noppen/schoenen worden op een normaal grasveld gebruikt wanneer comfort meer van belang is dan grip, zoals dat kan gelden voor een scheidsrechter of een trainer. Op bevroren velden of gravelvelden kiezen veel sporters voor de Multi noppen/schoenen. Verder zoals bekend uiteraard voor het sporten op kunstgras. Bij het golfen wint de Multi noppen/schoen terrein op de spike/schoen vanwege het draagcomfort en het behoud van de greens.
De klassieke voetbalschoenen.
De overbekende noppen/schoenen zijn wat ontwikkeling betreft, achtergebleven in vergelijking met de andere sportschoenen. De laatste ontwikkelingen betreffen m.n. de zool en de noppen vorm. Wellicht heeft het te maken met de mentaliteit van de voetballer, die het gevoel met de bal zo optimaal mogelijk wil houden en weinig veranderingen wenst. Een paar soepele schoenen met een flexibele zool voldoet aan deze eisen. Dit type schoenen biedt echter weinig steun en de kantelingen van de voeten worden gemakkelijk toegelaten. Hieraan gerelateerde klachten zullen eerder worden geprovoceerd en eventueel benodigde mediale steun zal gedeeltelijk met de zool doorbuigen. Ook zijn de modellen met de vetersluiting aan de buitenkant van de schoenen, (gelukkig) weer aan het verdwijnen. Door deze zijkanten sluiting was er geen evenredige spanning meer van zowel de binnen en buitenschacht. Door deze sluiting raakte de voeten steeds meer over de buitkant van het loopprofiel. Hier was terecht de uitspraak "naast zijn schoenen lopen" op zijn plaats.
Zaalschoeisel
De zaalschoenen, ook wel de indoor schoenen genoemd, kent vele variaties. Dit is een logisch gevolg van het grote aantal verschillende sporten, die in de zaal uitgeoefend worden in combinatie met allerlei verschillende vloersoorten. Toch liggen de verschillen van alle typen indoor schoenen niet ver uit elkaar. De voornaamste verschillen betreffen de demping, stijfheid, zooldikte, materiaal van de slijtzool en wel of geen enkel omvattende schoenen. Het gaat te ver om hier elke indoor/sport nader te beschouwen. Dit onderdeel beperkt zich dan ook tot een aantal basis principes die naar diverse sporten te vertalen zijn. Het voordeel van een dunne zool is de stabiliteit en het goede bodemcontact. Dit is van groot belang bij explosieve draai en keerbewegingen zoals deze voorkomen bij korfbal, handbal en zaalvoetbal. De voetballer kan met dit type zool tevens beter met zijn voet "onder" de bal komen. De voordelen van een dunne zool gelden m. n. voor de voorvoet, een hoogteverschil met de hak is aan te bevelen. Lager bij de vloer staan, gaat al snel ten koste van de demping. Basketballers ervaren dit als een nadeel en hebben behoefte aan meer demping; een dikkere zool eventueel aangevuld met een demping mechanisme kan hierin voorzien. Een grotere bodem voetafstand vermindert de stabiliteit. Dit effect kan versterkt worden wanneer gebruik wordt gemaakt van een groot luchtkussen, als demping mechanisme, dat naar alle kanten makkelijk in veert. De demping mag niet ten koste gaan van de stabiliteit. Stabiliteit kan worden verzorgd door een paar Hybridische sport zooltjes die een kuip vormige bodem garanderen. Enkel omvattende schoenen, zoals de hoge basketbalschoenen, kunnen de enkels direct en indirect stabiliteit geven. Lagere schoenen met een comfortabele tussen/zool, zoals gebruikt bij volleybal, is zeer geschikt bij harde indoor vloeren.
Hardloopschoeisel.
Dit type schoenen heeft veruit het grootste aandeel op de sport schoenenmarkt vanwege de populariteit van de schoenen voor algemeen dagelijks gebruik. Ook al is het moeilijk, het blijft mogelijk de juiste schoenen te bepalen, vooral wanneer men de nieuwe schoenen vergelijkt met de gebruikte schoenen. Tijdens hardlopen worden vrijwel bij elke pas dezelfde structuren op dezelfde wijze belast. Men zet 300 tot 500 passen per kilometer. Wanneer voor een bepaalde structuur elke pas een kleine overbelasting betekent, kan dat op den duur vervelende blessures veroorzaken. Dit zou door geschikte schoenen en een paar hybridische sport zooltjes of schoenaanpassing, verholpen of zelfs voorkomen kunnen worden. Eigenschappen die kenmerkend zijn voor een hardloopschoen zijn o.a.: licht van gewicht, dempende tussen/zool, stabiliteit bevorderende factoren en snelle afwikkeling. De gevestigde merken hebben tegenwoordig in de hardloopschoenen, die bestemd zijn voor de functionele markt, voldoende demping verwerkt. De stabiliteit van de schoenen is belangrijker en verschilt sterk per paar schoenen.
Mijn advies is als men vrij fanatiek sport beoefend dan altijd een paar op maat gemaakte Hybridische sport zooltjes die ervoor zorgen dat de voeten gecorrigeerd worden, maar ook gestabiliseerd, ondersteund, maar vooral een optimale drukverdeling geven.
De stabiliteit van schoenen kunnen door de volgende onderdelen worden verzorgd:
Ø De hielkap. Deze dient stevig te zijn om het hiel/been in de schoenen te stabiliseren. Ook zal de vorm van de hielkap (contrefort) moeten overeenstemmen met de vorm van de hiel. Bot/vorming achter op het hiel/been (aanhechting van de achillespees) kan in de verdrukking komen bij een harde hielkap. Indien het noodzakelijk is kan in de contrefort een uitsparing gemaakt worden door ter hoogte van de betreffende plek, na verwarming een gat in te maken of "uitgeknobbeld" te worden om ruimte te creëren. De hielkap kan verstevigd worden door middel van een hiel/stabilisator.
Ø Een anti/pronatie blok. Dit bestaat uit een tussen/zool gedeelte met een hogere Shore waarde (dit is de waarde waarmee de hardheid van de tussen/zool wordt aangegeven) dan de rest van de tussen/zool. Het voorkomt het inzakken van het mediale zoolgedeelte. Zo wordt overpronatie gestabiliseerd en overbelasting van lichaam structuren gereduceerd. Schoenen met deze eigenschap heet logischerwijs anti/pronatie schoenen.
Ø Bovenwerk (de schacht). Het bovenwerk van de schoen kan stabiliteit bieden wanneer het verstevigd is. Dit wordt veel gedaan door het merkteken te fabriceren van stevig materiaal.
Ø Wig. Met het aanbrengen van een wig aan de mediale of laterale zijde van de schoen kan men de kantelingen van de voet extra opvangen of sturen.
Ø Breed zool oppervlak. Met een breder zooloppervlak creëert men een breder steunvlak.
Ø Hakverhoging. Wanneer de voet sterk in supinatie/stand landt, zal dit een felle, snelle pronatie beweging tot gevolg hebben. Door middel van een hakverhoging kan een laterale landing worden veranderd in een meer optimale dorso/laterale hak/landing. Hierdoor zal de pronatie beweging subtieler verlopen.
Ø Al deze aanpassingen kunnen beter uitgevoerd worden met een paar Hybridische/zooltjes dit op de voeten als maatwerk worden gemaakt, maar dan moet de nieuwe schoen wel een NEUTRALE schoen zijn.
Een ander voordeel is dat de tijd, die het lichaam heeft om de pronatie te verwerken, wordt verlengd. Hierdoor zal de belasting per tijdseenheid op bepaalde lichaamsstructuren worden gereduceerd. De afwikkeling van de hardloopschoenen zorgen ervoor dat de schoenen makkelijk door/rolt naar het moment van afzet. Vlakke schoenen vormen een drempel en remt daarmee het afrollen van de voeten. Dit vergt extra musculaire arbeid en geeft meer druk op de voorvoeten.
Het gewicht van hardloopschoen is licht vergeleken bij andere typen sportschoenen.
Wedstrijdlopers gebruiken graag lichte schoenen wanneer gepresteerd moet worden. Het nadeel van lichte wedstrijdschoenen zijn dat deze gemakkelijk vervormbaar zijn en daarmee als instabiele schoenen aangeduid kan worden. De hoeveelheid energie die nodig is om de mindere stabiliteit te compenseren, overschrijdt de hoeveelheid energie die door het geringere gewicht wordt gewonnen. Hieruit kan geconcludeerd worden, dat men beter zoveel mogelijk trainingsschoenen kan gebruiken. Bij de keuze van een hardloopschoen wordt vaak gelet op het gewicht van de sporter. Het gewicht van de sporter is echter een overschat gegeven. Er zijn hardlopers van meer dan negentig kilogram die licht en economisch lopen, terwijl er lopers zijn van zeventig kilo die zwaar landen door een slechte loopstijl. De loopstijl is in dezen dus van groter belang. Maar als een hardloper met een zware loopstijl op een lichte schoen verantwoordt afwikkelt, dan zijn die schoenen geschikt voor deze hardloper. De zware loper moet er zich echter van bewust zijn dat de betreffende schoen eerder aan vervanging toe zal zijn dan schoenen voor zwaardere lopers. Het advies is voor heren om na 1500 tot 2000 km en voor dames na 2000 tot 2500 km een nieuwe schoenen aan te schaffen. Men kan de nieuwe schoenen dan afwisselen met de 'oude' schoenen en na verloop van tijd volledig overstappen op het nieuwe paar. Hierdoor vindt de verandering van schoenen geleidelijk plaats en gunt men het lichaam een langere tijd om aan een paar nieuwe schoenen te wennen. Voor mensen die veel lopen is het raadzaam om minimaal twee paar schoenen af te wisselen. Wanneer meerdere paren iets van elkaar verschillen, zal de belasting op het lichaam eveneens iets variëren. Hierdoor kan overbelasting van een bepaalde lichaamsstructuur worden voorkomen.
Demping en stabiliteit.
Demping heeft als doel kinetische energie te reduceren, demping kan de piekbelasting bij een landing verminderen. Het nadeel is echter dat de demping eveneens de stabiliteit kan verminderen. Als dempende tussen/zool wordt voornamelijk EVA (Ethyleen Vinyl Acetaat) gebruikt. Dit materiaal is duurzaam, vormvast en mag door elke fabrikant worden gebruikt. In veel gevallen zijn de demping mechanismen zichtbaar en daardoor kwetsbaar. Men kan ervan uitgaan dat de betere modellen voldoende demping bieden. De sporter moet ernaar streven om het paar met de gunstigste stabiliteit aan de voeten te krijgen. Het is verkeerd om de meest dempende schoenen aan te schaffen. De schoenen moeten ook zorgen voor stabiliteit. Geen stabiliteit in de zin van fixatie of correctie, maar een dynamische stabiliteit. De voeten mogen ondersteund en gestabiliseerd worden zonder on-fysiologische bewegingen te moeten maken. Per individu, lichaamsgewicht, sport en ondergrond moet bekeken worden welke mate van demping en m.n. welke stabiliteit er nodig is.
Succes
Will Goessens (allround/podoloog en schoen/adviseur)